Hoe lang moet ik nog zitten?

Wat me altijd verbaast als het over de arbeidsmarkt gaat is dat 'vraag' en 'aanbod' helemaal los van elkaar gezien worden. De 'vraag', dat zijn de banen, de arbeidsplaatsen. De ontwikkeling daarvan volgt de economische conjunctuur en de technologische vooruitgang. Het 'aanbod', dat zijn de mensen, de werknemers. De ontwikkeling daarvan volgt de demografische trend en de sociaal-culturele veranderingen.

Dus als er te weinig banen zijn moet je de economie stimuleren en als er te weinig mensen zijn moet je zorgen dat vrouwen gaan werken en dat mensen doorwerken na hun 65ste. En verder moet het onderwijs zorgen voor een goede aansluiting tussen vraag en aanbod.

Heel logisch allemaal, maar voor mijn gevoel klopt er ergens iets niet. Als iemand die al bijna tien jaar in zijn eigen werkgelegenheid voorziet, vind ik dat aanbod en vraag, mensen en banen, iets met elkaar te maken moeten hebben. Werk en economische activiteit ontstaan doordat mensen (wie anders?) iets zinnigs gaan ondernemen. Toch?

Mensen en banen los van elkaar zien leidt tot een visie waarin anderen ('de overheid', 'het bedrijfsleven') ervoor verantwoordelijk zijn of ik iets zinnigs doe met mijn leven. Een visie waarin het normaal is om jarenlang "thuis op de bank zonder werk of studie" te zitten (letterlijk citaat). Waarom die slachtofferrol? Waarom zo afhankelijk? Hebben mensen geen andere opties in het leven dan zich als loonslaaf te verhuren of thuis op de bank te zitten? Beetje armzalig wereldbeeld …

Nu gas geven, Rutte!

Meer dan een kwart van de kiesgerechtigden kwam niet stemmen. De grootste partij haalt 31 zetels, dat is ruim 20% van de stemmen is 15% van de kiesgerechtigde bevolking. Voor de traditionele top-3 samen is dat 82 zetels, 55% van de stemmen en 41% van de kiesgerechtigden. Totale versnippering.

Ik hoorde Maurice de Hond vanochtend op de radio zeggen dat 45% van de mensen die drie jaar geleden ook een stem uitbrachten voor de Tweede Kamer, nu anders heeft gestemd. En datzelfde geldt voor de mensen die vorig jaar stemden voor het Europees Parlement: 45% stemde nu op een andere partij. Iedereen zweeft.

Premier Mark Rutte gaat straks regeren in de wetenschap dat 15% van de bevolking op zijn partij heeft gestemd, waarvan bijna de helft voor het eerst en waarschijnlijk ook bijna de helft voor het laatst. Hoe kan je serieus regeren, inclusief de benodigde impopulaire maatregelen, met zo'n mandaat?

Volgens mij is er maar een optie: hard insturen en gas geven in de bocht. We zitten in een crisis (of eigenlijk minstens drie). Als we doorsukkelen leveren we de komende dertig jaar serieus welvaart in. We kunnen nu nog kiezen voor hervormingen, maar dan zullen we moeten accepteren dat er hier en daar verworven rechten moeten worden ingeleverd en ook dat soms de uitkomsten onzeker zijn.

Als we iets hebben kunnen leren van Pim Fortuyn, dan is het dat het volk leiderschap wil zien. Nee, dat is niet eng. De kiezer wil daadkracht en visie zien, geen geneuzel op de vierkante centimeter. De kiezer wil best wat inleveren, als er maar een aantrekkelijk en geloofwaardig perspectief bijhoort. Dus, Mark Rutte, neem de moeilijke besluiten snel en krachtig. "Een drol moet je niet kauwen, die moet je slikken," zei mijn oude mentor Hans de Boer altijd. Voor de AOW ligt een prima plan op hoofdlijnen klaar van de sociale partners. Omarmen en door naar het volgende punt. Er liggen een paar knopen klaar om doorgehakt te worden omdat de huidige arrangementen onhoudbaar zijn (woningmarkt, zorg, energie) of omdat de bevolking het niet meer pikt (politie en justitie, immigratie, verkeer). Doorhakken en uitvoeren en dan niet meer gaan piepen als blijkt dat er ergens iemand een half procent op achteruit gaat.

Met wie kan je zoiets doen? Niet met het CDA, dat is de belichaming van het pappen en nahouden. Niet met de PVV, een reactionaire partij die terug wil naar een vroeger dat nooit bestaan heeft. Wel met D66 en Groen Links, die allebei hervormingspartijen zijn. Het grote vraagteken is de PvdA, voor mij toch een partij van beroepspolitici die vooral de mond vol hebben van "eerlijk delen" en verder weinig ambities hebben. En binnen de VVD zelf zitten natuurlijk ook best wat conservatieve krachten.

In de komende weken wordt de keuze gemaakt. Doorsukkelen (VVD, PvdA, CDA of VVD, CDA, VVD) of hervormen (Paars Plus). Ik weet wel waar de voorkeur van Rutte ligt. Nu snel Winsemius en Rottenberg aanwijzen als informateurs en snel zaken doen terwijl iedereen toch voetbal zit te kijken. Dan komt het misschien toch nog goed.

Tickets en prijzen (3)

In twee vorige posts (1 en 2) schreef ik dat organisatoren van evenementen vaak een te lage prijs voor hun tickets vragen. Hierdoor ontstaan ongewenste verschijnselen zoals een chaotische kaartverkoop en woekerprijzen in de zwarte handel. Ik schreef ook dat organisatoren eigenlijk niet anders kunnen. Ze weten niet wat de 'juiste' prijs is en dus gaan ze aan de veilige kant zitten, want de gevolgen van een te hoge prijs zijn nog erger.

Het dilemma van de organisatoren lijkt in veel opzichten op dat van een bedrijf dat naar de beurs gaat en een uitgiftekoers voor zijn aandelen vast moet stellen. Je hebt geen informatie over de 'juiste' prijs, want het aandeel bestaat nog niet. Een te hoge uitgiftekoers is zeer ongewenst, want dan verkoop je niet alles en bovendien zal de koers na de introductie gaan dalen, zodat beleggers zich bekocht voelen. Maar met elke euro die je te laag gaat zitten, laat je veel geld liggen. Dus hoe doen bedrijven dat en kunnen organisatoren van evenementen daar wat van leren?

• In de eerste plaats werken bedrijven die naar de beurs gaan meestal met een of meerdere emissiebanken. Die garanderen de emissie en nemen dus het risico over.
• De banken maken op basis van onder andere de koers/winst-verhoudingen van vergelijkbare bedrijven een bandbreedte voor de emissiekoers bekend. Een minimum- en een maximumprijs dus.
• De banken nodigen beleggers uit om in te schrijven op de emissie. De beleggers moeten daarbij aangeven hoeveel aandelen ze voor welke prijs willen hebben. De vraagcurve wordt als het ware zichtbaar gemaakt binnen de eerder vastgestelde bandbreedte. Dit wordt book building genoemd.
• En dan is er nog het fenomeen van de grijze handel, de 'as, if and when issued'-handel. Beurshandelaren gaan alvast koop- en verkoopverplichtingen aan, op basis van hun inschatting van de waarde van het aandeel. Als je vind dat iets €45 waard is, dan wil je het voor €40 wel kopen en voor €50 wel verkopen. Het risico voor de handelaren wordt begrensd door de vastgestelde bandbreedte van de emissiekoers.
• Op basis van de intekeningen ('het boek') en de prijsvorming in de grijze handel wordt de emissiekoers vastgesteld. Idealiter wordt de prijs zo gekozen dat de geplande hoeveelheid aandelen kan worden verkocht en er nog een beetje 'opwaarts potentieel' in de koers zit.

Dit alles werkt omdat er een secundaire markt is. De aandelenbeurs is immers één grote secundaire markt. In de ticketing-wereld wordt de secundaire markt juist verketterd, bestreden en waarschijnlijk binnenkort zelfs wettelijk verboden. Kaartjes worden in het diepste geheim verhandeld, want als de organisatie erachter komt, kunnen de kaarten ongeldig verklaard worden. Zo krijg je een secundaire markt met veel vragers, weinig aanbieders en zeer gebrekkige informatie. Ja, dan kan je hele rare prijzen verwachten.

Als je secondary ticketing toelaat en transparant maakt, zou je een experiment kunnen doen met ticketverkoop a la een beursgang. Je maakt ruim van tevoren een bandbreedte bekend voor de kaartjesprijs van een evenement, je laat ticketmaster en consorten aan bookbuilding doen en je stelt de prijs zodanig vast dat je netjes uitverkoopt. Als het goed is heb je nu een secundaire markt met ongeveer evenveel vragers als aanbieders, die bovendien transparant is. Er is geen reden om op zo'n markt woekerprijzen te verwachten.

Waarom gebeurt dit niet? Geen idee. Technisch kan het makkelijk en in de VS doet razorgator.com iets wat hier sterk op lijkt. Op die site kan je bijvoorbeeld NBA-tickets niet alleen kopen, maar ook verkopen. Het zal wel te maken hebben met het Nederlandse wantrouwen tegen marktwerking. Aan de andere kant: niet alle evenmenten-organisatoren zijn communist, dus ik zal wel iets over het hoofd zien.

Update: seatwave.nl komt al aardig in de buurt. Jammer dat ze denken dat into the Great Wide Open van 13 tot 15 september is, maar verder ziet het er veelbelovend uit.